Социологийн судалгаа бол чухал шинжлэх ухаан

Социологийн судалгаа бол чухал шинжлэх ухаан. Монголд социологийн судалгаа явуулдаг мэргэжлийн ганцхан хvрээлэн ШУА-ийн мэдэлд байдаг. Гэвч эднийх судалгааныхаа дvнг нийтэд ил гаргадаггvй, учир тvvний ажлын орон зайг "сайн дурынхан" гэж болох мэргэжлийн бус улс тєржсєн байгууллагууд эзэлж авчихаад харийнхан болон тодорхой улс тєрийн хvчнийхний дохио зангаагаар утсан хvvхэлдэй адил хєдєлж банйа.

Тэгээд захиалагч эздийнхээ таалалд нийцсэн хэдэн тоог санаанаасаа зохиож агаараас шvvрч аван тавьчихаад худал мэдээллээ vнэн хэмээн гvрийж олон тvмний тархийг угаах гэж оролдох нь газар авлаа.

Энэ нь сvvлийн хэдхэн долоо хоногт хэвлэлээр цацагдсан "судалгаа"-нуудаас тодорхой харагдаж байна. Эл судалгаа гэгчvvдийг нэгтгэн дvгнэвэл Ерєнхийлєгч Н.Энхбаяр болон МАХН-ыг муулж єнєєгийн монголд Ц.Элбэгдорж шиг гайхамшигтай гарамгай удирдагч байхгvй гэдгийг олон тvмний тархи толгойд чихэхэд чиглэгдсэн байна.

Хэдэн баримт авч vзье л дээ. Хэдэн жилийн ємнє нэгэн сонгуулийн талаар "судалгаа" явуулсан хэдэн газар байнд ч vгvй, банзанд ч vгvй буудсан талаар миний бие бичиж байж билээ. Гэтэл єнєєдєр тэр газрууд ч "судалгаагаа" хийсээр л олон тvмнийг мунхруулсаар л байх юм. "Сант марал" хэмээгч гадны мєнгєєр гараа угааж байдаг нэг газар єнгєрсєн гуравдугаар сарын сvvлчээр ээлжит "судалгаагаа" хийжээ. Энэ "судалгаагаа" Ц.Элбэгдорж 2005 оны арваннэгдvгээр сард ч 2006 оны гуравдугаар сард ч "улс орондоо нэр хvндтэй... манай орны улс тєрийн амьдралд чухал vvрэг хvнээр ганцаараа товойн нэг сонинд бичсэнээр "бусад улс тєрчдийг тоосоороо булж орхисон" байх юм.

Бас энэ "судалгаа"-гаар мартсанаас мал мэнд vv гэгчээр мартагдсан Н.Багабанди МАХН-ын "жинхэнэ лидер"-ээp намынхаа дотроос ч, нийтийн дундаас ч "тодорч" эвэртэй туулай болсон байх юм. ИЗН-ын залуучуудын байгууллага гэгч нь бас нэгэн "судалгаа"-гаа хэвлэлээр цацсан нь Монголд авлигатай тэмцэх байгууллагыг удирдахад хамгийн зохистой хvн гэдгээр Элбэгдорж.

Од гийж тэр бусдыгаа дахин тоосоороо дарж хол тасархай тvрvvлэн 1300 хvнийг хамарсан "судалгаа"-ны дvнгээр мань эр 661 хvний санал авсан бол Еронхийлєгчийг 956 хvн "хамгийн зохисгvй" PR-дсэн байх юм.

Эл "судлагчид" ичих ч vгvй єєрийн намын дарга Оюуныгаа хоёрт оруулан 614 хvний саналыг єгvvлжээ.
Мєн нэгэн сонины тодорхойлсноор "...Эдний нэг тєлєєлєгч "IPO" гэдэг компани олон нийтийн дунд саяхан социологийн судалгаа хийжээ. "IРО"-г хvмvvс цэгц ханатай зааж сураад байгаа гэлцдэг" (Энд найруулгын алдаа байх мэт) хэмээсэн "гэлцдэг" гэсэн завхуул vгээр бамбай хийн баахан "судалгаа" хийж, энд бас дахиад л Элбэгээ ноён нєгєєх л тоосоороо бусдыгаа дарж 140 гэсэн шугаман хvснэгт дээр 117 гэсэн тоон дээр нэр нь бичигдэж "манлайлжээ".


Нєгєєх "Сант марал" сан гэгч бас л гадны хєрєнгєєр єнгєргсєн сарын сvvлчээр бас нэгэн "судалгаа"-г 1729 хvний дунд явуулсан гэнэ. Энд нь Элбэгээ дахин дахин л толгой цохиж, монголын cop улстєрчєєр ганцаараа 42 хувийн санал авч цоордгоороо цоорон тод магнай болж торгон жолоо єргvvлжээ. Монголын бусад улс тєрчид "хомоол" хамсан юм байх аа! Энэ удаагийн "судалгааны" бас нэг "шинэлэг" тал нь гэвэл МАХН-ын рейтинг анх удаа АН-ынхаас доогуур орж бvр шалдаа буун 30 хувь ч хvрээгvй гэнэ.

Элбэгээ болоогvй ээ, бас цаасан малгай нь цєєдсєн юм шиг 45.3 хувийн саналаар Улаанбаатар хотын шилдэг 10 улстєрчийг толгойлсон гээд байгаа шvv! 1990 оноос хойших Монгол Улсын хамгийн сайн Засгийн газрыг "судалгаагаар" шалгаруултал хэний Засгийн газар тэргvvлсэн гэж бодно вэ? "Оллоо" сайт єнгєрсєн сард "судалтал" мэдэж цєхєєд байх юмгvй. Мэдээж Элбэгдоржийн Засгийн газар сvvлийн 16 жил дэх хамгийн сайн засгийн газраар тодорч хєгєє тарьсан юм байна. Энэ нь тvvний аль Засгийн газар вэ? гэсэн асуултад хvргэнэ. 60 хоногийн настай засгийн газар нь биш арайхийж зvтгvvлж байж 300 орчим хоног наслуулсан Засгийн газар нь болж таарав. Энэ засгийн газар 42.8 хувиар тэргvvлсэн гэнэ. Ийм "судалгаанд" vнэмшдэг хvн гэж байдаг л юм байх даа.

"Судалгаа" хийгчид єєрсдєє ч ханцуй дотроо инээмсэглэж байсан гэх нь vнэнд илvv ойртох байх даа. Сvvлийн хэдэн сарын "судалгаа" гагцхvv Элбэгээ маань энэ цагийн Монголд элбэг биш ховор хvн болсон байна гэж олон тvмний тархийг угаахад чиглэгдэж ирсэн ажээ. Энэ бvх ажлыг нэг тєвєєс удирдан чиглvvлж байгаа нь бараг нууц биш. Энэ юун тєв вэ? гэхлээр хариултыг нь олоход тийм ч тєвєгтэй биш бололтой.

Ер нь єнєєдрийн монголд "Социологийн судалгаа" гэгчээр бамбай хийсэн худал тоон vзvvлэлтээр олон тvмний тархийг угааж тєєрєгдvvлдэг ажил нэлээд хэдэн жилийн уламжлалтай. Хэдэн жилийн ємнє ч энэ талаар тодорхой бичиж байсан. Нэг баримт сєхье. Ерєнхийлєгчийн сонгуулийн vеэр тєвийн томоохон зарим сонинуудад "Ерєнхийлєгчид нэр дэвшигч М.Энхсайханы рейтинг єссєєр байна" гэсэн бvтэн нvvр эзэлсэн том гарчигтай "судалгааны" дvн гарсан.

2005 оны авдугаар сарын 7-ны Єдрийн сонин байна. Тэнд байгаа "судалгааг" vзвэл Н.Энхбаярын рейтинг 20.5 байснаа 19.2 болтлоо бууж байхад М.Энхсайханых 10 байснаа 12.3 хvрсэн тухай мэдээлжээ. Улс тєрийн аль намын тєлєє саналаа єгєх вэ гэхэд МАХН-ын тєлєє 43.5 байснаа 37.1 болтлоо буурсан байхад АН-ын тєлєє 29.6 байснаа 31.9 болтлоо єслєє гэсэн байх юм. Сонгуульд оролцох уу гэхэд тэдний "судалгаагаар" 85.6 хувь нь оролцоно гэжээ. Энэ "судалгааг" Улс тєрийн боловсролын академи, "Ардын эрх" сонины газар явуулсан гэнэ. Гэтэл энэ нvvрэнд "Оллоо" сайт бас "судалгаагаа" хавсаргажээ. Тvvнд байгаагаар бол М.Энхсайханыг 47.63 хувь нь Н.Энхбаярыг 31.51 хувь нь дэмжиж байсан гэнэ дээ.

Гэтэл бодит байдал дээрээ Ямар дvн гарсан билээ. Н.Энхбаяр 53.46 хувь,
Энхсайхан 19.73 хувийн санал авсан. Сонгуульд нийт сонгогчдын 74.92 хувь нь оролцсон. Нэг талыг барьсан, тодорхой захиалгын дагуу хийгдсэн нєлєєтєй толины судалгаа бодит байдал хоёрын хооронд ийм л алд дэлэм зєрєє гардаг юм. Элбэгээ элбәг биш ховор болгосон судалгааны тухайд гэвэл уvнийг удирдан чиглvvлэгч нь хэн болохыг сонирхъё.

Элбэгдоржийн боловсруулсан "Барбаросс" тєлєвлєгєєний нэг хувилбар нь хэвлэл мэдээллийн хэрэгслийг ашиглаж Элбэгдоржийг магтан, "Аблисити" тєлєвлєгєє гэдгийг аль хэдийн задалчихсан. Энэ бvх "судалгаанууд" бол тэрхvv "Аблисити" тєлєвлєгєєний нь л хэрэгжиж буй хэлбэр болой. Элбэгдорж сайд байх vеэсээ "Лектор" тєв, "Иргэдийн алъянс", "Пиар ассоциаци" зэрэг улстєржсєн байгууллагыг байгуулж амжсан. Элбэгдорж хэвлэл мэдээллийн хэрэгслийг гарын доороо байлгахын тулд "Єдрийн сонин"-ны дєрєв, "Єнєєдєр"-ийн хоёр, "Хvмvvс", "Хvмvvсийн амьдрал", "Сэрvvлэг", "Зиндаа", "Монголын нэг єдєр", ТВ-5, ММ-агентлагийн нэг сэтгvvлчийг, сонины сурвалжлагч тус бvрийг нь сард 50 мянган тєгрєгєєр цалинжуулж єєртєє vйлчлуvлж байгааг бас л хэвлэлээр эрт зарлачихсан. Ингэж л єєрєє єєрийгєє рекламдаж Элбэгээ маань элбэг хvн биш ховор хvн, ховордсон чухал хvн, бараг л улаан номонд орох болчихоод байгаа vнэ цэнтэй чухаг ховор хvн болсон паян ийм ажгуу.

(Эх сурвалж: "Єнєєдрийн монгол" сонин 96/266-р дугаар)

С.ЛОЧИН зохиолч, сэтгvvлч 2006 он