Монголын Хэвлэлийн Хүрээлэнд "Сэтгүүл зүйн шүүмж"-ийн томоохон төсөл хэрэгжиж эхэлж байгаа билээ. Энэхүү төслийн хүрээнд судлаачдыг бэлтгэх чиглэлээр Данийн Аархусын ИС-ын доктор, профессор Пол Эрик Нилсон 7 хоногын сургалт зохион байгуулж байна. Миний бие энэ төсөл дээр ажиллаж байгаа юм. Сургалтын хүрээнд олж мэдсэн стеоротипын талаарх өгүүлэлээ хуваалцаж байна.
Англи хүмүус маш их бороо, Аргөнтин хоёроор л латин Америкийг төсөөлдөг бол Хятадын их цагаан хэрэм Берлиний хананы хоорондохийг л орос гэж ойлгодог байна. Харин хар Африкийг бол зөвхөн өлсгөлөнгөөр л дүрслэн ойлгодог аж. Ямар сайндаа л шуудайтай гурилын хажууд зогсож буй жаал хүүгийн зургийг Данийн нэгэн сонин өөрийн хуудаснаа нийтэлж энэ зурагтаа тайлбар бичихийг уншигчдаасаа хүсчээ. Санал асуулганд оролцогсдын дийлэнх нь дээрх зурагт бидний тусламжийг дөнгөж аваад байгаа африк жаал гэсэн утгатай тайлбар бичсэн байна. Үнэн хэрэгтээ Данийн засгийн газар улсын төсвийнхөө тун өчүүхэн хэсгийг Африкийн улсуудад тусламж болгон өгдөг ажээ.
Хүмүүсийн ой тойнд гүн бат хоногшсон дэлхий ертөнц хийгээд тодорхой улс, ард түмний тухай иймэрхүү хэвшмэл төсөөлөл, ойлголт, хэвшмэл дүрслэлийг СТЕОРОТИП гэж нэрлэдэг. Судлаач Липманн стеоротипийг “хувь хүн нийгэм дэх юмс, үзэгдлийг үзэж харахдаа толгойдоо буй болгосн зураглал” гэсэн бол судлаач Тажфел Форгас “соёл заншлаараа холбоотой бүлэг хүмүүстэй холбогдож байвал гол утгаа хадгалдаг” гэжээ.
Ихэнх хүмуүсийн иймэрхүү хэвшмэл дүрслэл хийгээд төсөөлөл нь өрөөсгөл байдаг аж. Тэгээд ч хүмүүс энэхүү хэвшмэл дүрслэл, төсөөллийнх нь эсрэг үнэн зүйлийг тэр бүр хүлээж авдаггүй шууд л итгэдэггүй байна. Харин хүмүүсийн иймэрхүү хэвшмэл төсөөлөл, ойлголтонд улс төрчид хийгээд засгийн эрх барьж буй хүмүүс дуртай байдаг ажээ. Тухайлбал дээрхи шуудайтай гурилын хажууд зогсож буй жаал хүүгийн зургийг Данийн засгийн газар ард түмэндээ болж өгвөл байнга үзүүлэх сонирхолтой байдаг гэнэ.
Бидний хувьд Монгол улс, монголчуудын маань тухай гадаадынхан ямаршуухан ойлголт, төсөөлөлтэй байдаг нь сонин байх нь мэдээж. Хэвлэлд гардаг өгүүлэл, тэмдэглэлүүдийг уншвал гадаадынхан бидний тухай муугүй мэддэг баймаар. Гэтэл үнэн хэрэгтээ тийм биш ажээ. Данийн сэтгүүл зүйн их сургуулийн профессор Ханс Хенрих Холм сүүлийн хоёр жилд барууны хэвлэлүүдэд бичигдсэн монголын тухай материалуудыг судалж үзээд Монголын тухай гадаадынханы хэвшмэл дүрслэл, төсөөллййг гаргасан байна. Монгол гэхээр гадаадынханы ялангуяа европчуудад дөрвөн зүйл л толгойд нь буудаг байна. Юуны түрүүнд гадаадынхан Монгол улс бол хэтэрхий алс холын орон учраас юунд ч хамааралгүй, юунаас ч хамаардаггүй орон гэж ойлгодог гэнэ. Тийм ч учраас Монголыг бол авч хэлэлцээд байх орон биш гэж үздэг байна. Дараагийн зүйл нь их эзэн Чингис хааны маань нэр юм. Мэдээж их хааны маань нэр цус, нулимс, зэр зэвсэгтэй холбогдсон ой тойнд нь буудаг биз дээ. Гуравдахь зүйл нь Монголын маань унаган байгаль юм байна. Харамсалтай нь гадаадынханд онгон дагшин, сайхан байгалийн зэрэгцээ аюултай байгаль гэсэн ойлголт байдаг аж. Энэ нь юу гэсэн үг вэ гэвэл гадаадынхан Монголд хүмүүс нь байгалиа биш харин байгаль нь хүмүүсээ захирдаг гэж ойлгодог байна. Гадаадынхан монголчуудыг байгалийн бүрэн эрхшээлд байдаг гэж л ойлгодог бололтой. Монголын тухай гадаадынханы хэвшмэл төсөөллийн сүүлчийнх нь Монгол бол ямар ч хөгжилгүй, хоцрогдсон орон, ард түмэн нь харанхуй, бүдүүлэг гэсэн ойлголт аж. Монголын талаар Америкийн хэвлэлд нийтлэгдсэн материалыг хэвлэл мэдээлэл судлаач А.Оюунгэрэл 1999-2000 оны үеийг 1989-1990 оныхтой харьцуулахад буурсан байгаа нь тухайн орны талаар төсөөлөлд өөрчлөлт гараагүйтэй шууд холбоотой гэсэн дүгнэлтийг хийж байжээ./А.Оюунгэрэл “Төсөөллийн тухай онол” Сэтгүүлч сэтгүүл 2002 №04/ Энэ хоёр үеийн мэдээн дэх төсөөөлөл нь “том газар нутагтай, цөөн хүнтэй, алс холын орон, чингис хаан, нүүдлийн амьдралтай, зочломтгой” гэсэн байдлаар хязгаарлагдаж байжээ. Ингэж ховор цөөн мэдээлэх нь хуучин төсөөллийг эвдэж шинэчлэхийн оронд харин ч баталгаажуулж байдаг байна.
Энэ бүхэн Монголын маань бодит амьдралаас асар их зөрж байгаа хэдий ч гадаадынхан биднийг ингэж л ойлгож төсөөлдөг байна. Монголчууд бол дэлхийд цуугай ард түмэн, сайхан цаг ирж, дэлхий ертөнц биднийг шинээр нээж эхэллээ. Манай урлаг, спортынхон эх орныхоо нэрийг цуурайтуулж явна гэхчилэн өөрсдийгөө бид дөвийлгөдөг ч тэр бүхэн тодорхой явцуу хүрээнд л ойлгогддог болохоос тухайн тив, улс, орны нийт хүмүүсийн хувьд юу ч болоогүй мэт өнгөрдөг ажээ. Тэгэхээр гадаадынханы оюун ухаанд гүн бат хоногшсон бидний тухай энэ мэт хэвшмэл ойлголт, төсөөллийг тэдний толгойноос хэрхэн таягдан хаяж өөрчлөх вэ? Иймэрхүү хэвшмэл дүрслэл, төсөөллийг эвдэх янз бүрийн арга зам байдаг байна. Тухайлбал, дээр дурьдсан Данийн профессор Монголын тухай европынхны хэвшмэл төсөөллийг эвдэхийн тулд Пол Маккартинийг урьж болох юм гэж хэлж байсан. Энэ нь юу гэсэн үг вэ? гэвэл тухайн нийгэм, улс, орондоо ихээхэн нэрд гарсан, өөрийн гэсэн нэр хүндтэй хүнийг урьж авчраад түүнд өөрсдийн бодит амьдралаас танилцуулж улмаар түүгээр дамжуулан бусад хүмүүст өөрсдийнхөө тухай бодитой, үнэн мэдээллийг түгээнэ гэсэн үг юм. Пол Маккартини мэтийн нэрд гарсан урлаг, соёлын зүтгэлтнүүд, алдартай тамирчдын үгэнд бишрэн шүтэгчид нь бүгд итгэдэг учраас иймерхүү арга зам нь хэвшмэл дүрслэлийг эвдэх хамгийн хурдан бөгөөд хялбар зам ажээ. Харин энд хэн нэгэн улс төрийн зүтгэлтнийг авч хэлэлцэх хэрэггүй юм байна.
Тэгэхээр Англиас Битлсийн гишүүдийг, Америкаас Майкл Жордан юм уу, Рианаг, Оросоос Каспаровыг, Канадаас Жастин Бэйберийг урьж авчиран монголын сайхан оронтойгоо танилцуулах юм биш үү?
Showing posts with label МЭДЛЭГИЙН СОЦИОЛОГИ. Show all posts
Showing posts with label МЭДЛЭГИЙН СОЦИОЛОГИ. Show all posts
Номны тухай олон нийтийн санал бодол
Äýëõèéí óëñ îðíóóäûí äàÿàð÷ëàëûí õ¿÷èí ç¿éëñèéã õºãæëèéíõºº îíîâ÷òîé ñòðàòåãè áîëãîæ àâàõ õàíäëàãà ºñ÷ áàéíà. Òèéìýýñ ìýäýýëýë, ìýäëýãèéí à÷ õîëáîãäîëûã çºâõºí áîëîâñðîëûí òºâøèíã äýýøë¿¿ëýõ áè÷èã ¿ñýãò òàéëàãäàõ òºäèé㺺ð áèø, íèéãýìä ýäèéí çàñãèéí õºãæëèéí õ¿ðýýíä àâ÷ ¿çýõ áîëæýý. ¯¿íýýñ ¿¿äýí õ¿í òºðºëõòºí ººðñäèéí õºãæëèéíõºº íýã õýìæ¿¿ð áîëãîí áè÷èã ¿ñýã òàéëàëò, íîìíû òóõàé îéëãîëòîîð äàìæóóëàí äîòîîä áîëîí ãàäààä åðòºíöòýé õàðèëöàõ ¿íäýñ áîëæ áàéãàà þì. Íîìíû òóõàé õ¿í á¿õýí ººð ººðèéí îéëãîëò óõàãäàõóóí ¿çýë áîäîë õàíäëàãàòàé. Çàðèì íü íîìûã ººðèéí çàéëøã¿é õýðýãöýý øààðäëàãàä õýðýãëýæ áàéõàä íºãºº õýñýã íü ñîíèðõëûíõîî äàãóó óíøèõ íü îëîíòîé.Ñóäàëãààíä îðîëöîã÷äîîñ ñàðä õýäýí íîì óíøäàãèéã òîäðóóëàõàä 12.4 % íü îãò óíøäàãã¿é, 66% íü 1-3 íîì, 16 % íü 4-7 íîì, 5.6% íü 8-ààñ äýýø íîì óíøäàã ãýæ õàðèóëñàí áàéíà. ¯¿íýýñ ¿çýõýä ñóäàëãààíä îðîëöîã÷äûí èõýíõ íü ñàðä 1-3 íîì óíøäàã áàéíà. Ýíý íü ººðò õýðýãòýé áîëîí çàéëøã¿é óíøèõ øààðäëàãàòàé, àæëûí íºõöºë áàéäëààñ áîëæ õàìãèéí áàãààð 1-3 íîì óíøäàã áàéíà.
Õàðèí ýíýõ¿¿ ººðñäèéí óíøèõààð ñîíãîñîí íîìîî õýäèé õóãàöààíä óíøäàã áîëîõûã àñóóõàä 1-7 õîíîãò óíøäàã ãýæ 44.8 % íü, 8-15 õîíîãò óíøäàã ãýæ 32.8 % íü, 16-30 õîíîãò ãýæ 16% íü, 31-45 õîíîãò óíøäàã ãýæ 3.6% íü, 46-ààñ äýýø õîíîãò óíøäàã ãýæ ¿ëäñýí 2.8% íü õàðèóëñàí áàéíà. Óíøèæ áóé õóãàöààíààñ íü õàðâàë èõýíõè íü 1-15 õîíîãò íîì óíøäàã áîëîõ íü õàðàãäàæ áàéãàà áºãººä õàðüöàíãóé íîìûã õóðäàí óíøäàã áèø ãýæ ä¿ãíýæ áîëîõîîð áàéíà. Ãýõäýý ýíý íü íîìíû õýìæýýíýýñ øàëòãààëàõ íü èëýðõèé.
Ñóäàëãààíä îðîëöîã÷äûí áîëîâñðîëûí ò¿âøèí ñîíãîñîí íîìîî óíøèæ áóé õóãàöààãààð íü àâ÷ ¿çýõýä äýýä áîëîâñðîëòîé îðîëöîã÷äûí èõýíõ áóþó 50.9% íü 1-7 õîíîãò óíøèæ áàéõàä 0.92 % íü áóþó íýã ÷ õ¿ðýõã¿é õóâü íü 30-ýýñ äýýø õîíîãò òóõàéí íîìûã óíøèæ äóóñãàäàã áàéíà. Õàðèí òóñãàé äóíä áîëîí á¿ðýí äóíä, Á¿ðýí áóñ äóíä áîëîâñðîëòîé îðîëöîã÷äûí õóâüä íýã èõ ÿëãàà õàðàãäàõã¿é áàéíà. Ãýòýë áàãà áîëîâñðîëòîé îðîëöîã÷äûí õóâüä íýã èõ íîì óíøäàãã¿é íü õàðàãäàæ áàéãàà áºãººä èë¿¿ îëîí õîíîã çàðöóóëæ óíøäàã áàéíà. Õàðèí íîì, ñýòã¿¿ë óíøèõäàà ºäºðò õýäèé õýð õóãàöàà çàðöóóëæ áàéãààã íü àâ÷ ¿çâýë ñóäàëãààíä îðîëöîã÷èä 2 öàãààñ äýýø õóãàöàà áàðàã çàðöóóëäàãã¿é íü õàðàãäàæ áàéíà. Òóñ õóãàöààã áîëîâñðîëûí ò¿âøèíòýé õàðüöóóëàí ¿çýõýä 0-30 ìèíóòûí õîîðîíä äýýä áîëîâñðîëòîé, 30-60 ìèíóòûí õîîðîíä òóñãàé äóíä áîëîâñðîëòîé, 61-120 ìèíóò áóþó ò¿¿íýýñ äýýø õóãàöààíä äýýä áîëîâñðîëòîé õ¿ì¿¿ñ àðàé èë¿¿ õóãàöàà çàðöóóëäàã áàéíà. Ýíý íü íýã òàëààðàà äýýä áîëîâñðîëòîé õ¿ì¿¿ñ áàéãóóëëàãà áîëîí õóâèàðàà äàìæóóëàí ñîíèí õýâëýë, íîì çàõèàëæ áàéäãèéã èëýðõèéëæ áîëîõ þì.
Ñóäàëãààíä îðîëöîã÷äûã áîëîâñðîëûí ò¿âøèíãýýð íü íîìûí à÷ õîëáîãäëûã õýðõýí ¿íýëæ áàéãààã òîäðóóëàõàä áîëîâñðîëûí ò¿âøíèé õóâüä ÿëãààã¿é ººðèé㺺 õºãæ¿¿ëýõ çîðèëãîîð íîìûã óíøäàã ãýæ èõýíõ íü õàðèóëñàí áàéíà. ¯¿íèé äàðààãààð øèíý ìýäýý ìýäýýëýë àâàõ çîðèëãîòîé óíøäàã ãýæýý. Äýýä áîëîâñðîëòîé ñóäàëãààíä îðîëöîã÷äûí 10.1 % íü Øèíý ñàíàà îëîõ çîðèëãîòîé íîìûã óíøäàã ãýñýí áàéõàä áîëîâñðîëûí ò¿âøèí áóóðàõ òóñàì Øèíý ñàíàà îëîõ çîðèëãîòîé óíøäàã õóâü áóóðñàí õàíäëàãà àæèãëàãäàæ áàéíà। ̺í öàã íºõöººõ ãýñýí ñîíãîëòûã òóñãàé äóíä áîëîí á¿ðýí áóñ äóíä áîëîâñðîëòîé îðîëöîã÷äûí 15।7 õóâü íü õàðèóëñàí áºãººä á¿ðýí äóíä áîëîâñðîëòîé îðîëöîã÷äûí õóâüä ÿëãààã¿é ä¿í õàðàãäàæ áàéíà. Õàðèí äýýä áîëîâñðîëòîé îðîëöîã÷äûí õóâüä 1.8% íü öàã íºõöººõ çîðèëãîòîé íîìûã óíøäàã ãýæ õàðèóëñàí áàéõàä áàãà áóþó áîëîâñðîëã¿é îðîëöîã÷äûí õóâüä 100% äýýðõ õàðèóëòûã ºãñºí áàéíà.
Subscribe to:
Posts (Atom)