Хямралын социал үр дагавар

Єнєєдєр vнэхээр толгой хорогдох газаргvй болоод хашаа, байшин, орон сууц авах гэсэн хvнийг эс тооцвол мянга гаруй хvний олонхи нь буюу 83,9 хувь нь vл хєдлєх хєрєнгє худалдан авах бодолгvй байна. Нийслэлийн 40-єєд хорооны, мянга гаруй єрхєд хийсэн судалгаагаар ийм дvн гарчээ. Vvнд юу нєлєєлєв гэхээр мэдээж нєгєє хямралт байдал. Жимс жимсгэнэ хэрэглэдэг байсан бол тэр "тансаг" хэрэглээнээсээ татгалзаж хуучнаараа талх, масло хольж идэхэд хvргэж байгаа энэ хямралтай vед хэн тэгж бєєн мєнгє хав дарж, байшин, хашаа авахыг хvсэх билээ дээ. Гэхдээ яриад байгаагаас биш vнэхээр хямрал болоод байгаа юм уу, байгаа бол тэр нь бидний амьдралд хэрхэн нєлєєлж байгааг vзье л дээ. Vvнд бидэнд Нээлттэй нийгэм форум, МУИС хамтран єрхийн ТЄСЄВТ хийсэн хэрэглээний ажиглалт хариу єгч байна. 

Єрхvvд ирэх зургаан сарын хугацаанд автомашин болон хєргєгч, телевизор зэрэг цахилгаан бараа, аялал жуулчлалаар явах зэрэг эрэлтийн мэдрэмж єндєртэй бvтээгдэхvvн, vйлчилгээг хэр авахаар тєлєвлєж буйг шинжлэхэд Улаанбаатар хотын нийт єрхийн дєнгєж 16,1-хэн хувь ямар нэг vл хєдлєх хєрєнгє авахаар "бодож" байна гэсэн байна. Vvнээс 5,4 хувь нь орон сууц, тавхан хувь нь хашаа, байшин худалдаж авах тєлєвлєгєєтэй байна гэжээ. Томоохон эд хогшил, цахилгаан барааны худалдан авалтын эрэлт нийт єрхийн 37,7 хувийг эзэлж, vvнд хєргєгч, угаалгын машин, компьютер орж, энэ нь нийлээд нийт єрхийн хамгийн ихээр бодоход 24,5 хувийг эзэлж байна.

Мєн нийт єрхийн гуравны нэгээс илvv нь энэ зун ямар нэг байдлаар аялал жуулчлал хийнэ гэсэн байна. Тухайлбал, 11,7 хувь нь дотоодынхоо амралт, сувилалд амрах тєлєвлєгєєтэй байгаа бол 21,9 хувь нь хєдєє хамаатан садныдаа амрахаар тєлєвлєжээ. Автомашин худалдан авна гэсэн єрх 16,7 хувийг эзэлж, vvний тал орчим хувь нь Монголд яваагvй, хуучин машин авахаар тєлєвлєжээ. Нэг ёсондоо 83,3 хувь нь машин худалдан авахгvй, 62.3 хувь нь аялал жуулчлалаар явах тєлєвлєлєєгvй байна. Эдийн засаг, бизнест эрэлт, нийлvvлэлт, хэрэглээ ихээхэн хамаарч нєлєєлдєг гэдэг. Vvгээр бол дээрх судалгаа бvхий тандалт олон зvйлийг хэлж байх шиг. Цаашлаад иргэд банкинд хэр итгэж байгаа, инфляцын тєвшин болон валютын ханшийг хэрхэн vзэж байгааг тандвал олонхи нь инфляци болон валютын ханшийг єснє гэжээ. Харин орон сууцны vнийг 48,9 хувь нь буурна гэсэн бол 21,4 хувь нь єснє гэсэн байна. Зээлийн хvv буурна гэдэгт мєн олонхи нь найдахгvй байгаагаа илэрхийлжээ. 

Банкинд итгэх иргэдийн итгэлийг тэдний мєнгєн хадгаламжаар дvгнэж vзвэл Улаанбаатар хотын нийт єрхийн 57,8 хувь мєнгєє банкинд хадгалах нь зvйтэй гэж vзсэн бол 23,8 хувь нь гэртээ байлгасан нь дээр, 16,2 хувь нь биет хєрєнгє болгоно, 2,4 хувь нь мэдэхгvй байна гэжээ. Монголчууд тєгрєгтєє vнэнч байгааг тэдний мєнгєє банкинд ам.доллараар биш vндэснийхээ мєнгєн тэмдэгтээр хадгалуулна гэсэн хариу баталж байна. Нэгэнтээ амьжиргааны тєвшинг тандсаных ядуурал, ажилгvйдлийг ярихаас аргагvй. Єрхийн нэг хvнд ногдох орлогыг харгалзан ядуурлын тєвшинг авч vзэхэд Улаанбаатар хотод энэ нь 57.5 хувьтай байна. Манай улсын хvн ам хамгийн их нь тєвлєрсєн нийслэлд ийм дvн гарч байна. Тvvнчлэн нэн ядуурлыг тооцож vзэхэд 11,5 хувьтай байна. Vvнийг єрхийн орлогоос ч харж болно. Нийслэлд єрхийн дундаж орлого сард 300-400 мянган тєгрєг байна. Vvнээс гэр болон хашаа байшинд амьдардаг єрхийн дундаж орлого 200 мянган тєгрєг байна. Ядуурлын байдлыг єрхvvдээр ангивал, дээд боловсролтой єрхvvдийн 34 хувь, дээдээс доогуур боловсролтой єрхийн дєрвєн айл тутмын гурав нь ядуу байна. Гэр, хашаа, байшинд амьдардаг єрхийн 75 хувь нь ядуу байхад орон сууцанд амьдардаг єрхvvдийн 30 хувь нь мєн ядуу гэсэн дvн гарав. 

Ажилгvйдлийн тєвшинг бас орхиж болохгvй. Улаанбаатар хотод энэ нь 10 хувь¬тай байна. Гэр, хашаа бай¬шинд амьдрагсад орон сууцныхнаас хоёр дахин ядуу байна. Эмэгтэйчvvдийн дунд ажилгvйдлийн тєвшин 11,5 хувьтай байгаа нь эрэгтэйчvvдийнхээс 2,9 хувиар єндєр гарчээ.