Намтар, уран бүтээлийн тойм:
Марксимзыг үндэслэгчдийн нэг Ф.Энгельс нь 1820 онд Германы Рейн мужид язгууртны гэр бүлд төрсөн. 1844 онд К.Маркстай танилцсанаар тэд хамтран ажиллаж, ажилчин ангийн хувьсгалт хөдөлгөөнийг удирдаж байсан.
Ф.Энгельс анхныхаа зохиолыг улс төр, эдийн засгийн ухаанаар бичиж, энэ бүтээлдээ пролетари нарын байр суурьнаас капитализмын үйл явц, зөрчилд дүн шинжилгээ хийсэн. 1845 онд “Английн ажилчин ангийн байдал” бүтээлээ туурвиж, пролетари нар зөвхөн зовж зүдэрсэн анги биш гэдгийг анх удаа харуулсан. 1845-1846 онд К.Маркстай хамтарч “Немцийн үзэл суртал”-аа бичиж энэ зохиолдоо нийгмийн байгуулал солигддог зүй тогтлын тухай, мөн капитализм сөнөх тавилантайг баталсан байдаг. 1848 онд “Коммуунист намын тунхаг”, 1878 онд “Анти Дюринг” /Дюринг –Германы хөрөнгөтний үзэл сурталч/ бүтээл хэвлэгдсэн. Энэ бүтээлдээ марксизмыг бүх талаар нь тодорхойлсон. 1873-1882 онд бичиж 1925 онд хэвлэгдсэн ”Байгалийн диалектик” бүтээлдээ хүн, хүн төрөлхтний үүсэх, хөгжих боловсронгуй болоход хөдөлмөр шийдвэрлэх үүрэг гүйцэтгэснийг харуулсан. 1884 онд “Өрх гэр, хувийн өмч, төрийн үүсэл” бүтээлийг нь В.И.Ленин өнөө үеийн гол зохиолын нэг гэж үзсэн. Тэрээр энэ бүтээлдээ хүй нэгдлийн нийгмийг марксист ёсоор тулагн нийгмийн хөдөлмөрийн хуваарь, таваарын үйлдвэрлэл, хувийн өмч, төрийн үүслийг харуулсан.
1883 онд Маркс нар барснаас хойш 10 гаруй жил ажилчны хөдөлгөөнийг удирдаж байсан. 1876 онд “Мич хүн болоход хөдөлмөрийн гүйцэтгэсэн үүрэг” бүтээлээ туурвисан.
“Өрх гэр, хувийн өмч, төрийн үүсэл” зохиолын тухайд:
Ф.Энгельс энэ зохиолоо Морганы бүтээлд дүн шинжилгээ хийж бичсэн. Энгельс Морганыг “хүн төрөлхтний өмнөх түүхэнд тодорхой эмх цэгц оруулахыг оролдсон хүн” гэж үнэлсэн. Морган хүн төрөлхтний өмнөх үеийг шаталсан 3 үе болгосон. Тэрээр ингэж хуваахдаа амьдралын хэрэгслийг үйлдвэрлэх процесстой уялдуулан хуваасан. Үүнийг авч үзвэл: 1. Зэрлэг үе 2. Бүдүүлэг үе 3. Соёлжсон үе Морган зэрлэг болон бүдүүлэг үеүдээ дотор нь тус бүр доод, дунд, дээд гэж гурав хуваан тайлбарласныг иш үндэс болгон Энгельс эл зохиолоо туурвижээ. Энгельс Морганы энэ үечлэлийг нэгтгэн дүгнэсэн.
• Зэрлэг үе бол байгалийн бэлэн бүтээгдэхүүнийг голчлон хэрэглэж байсан үе
• Бүдүүлэг үе бол мал аж ахуй, газар тариалан үүссэн үе, хүний ажиллагаагаар байгалийн бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэлийг нэмэгдүүлэх арга эзэмшсэн үе
• Соёлжсон үе бол байгалийн бүтээгдэхүүнийг цаашид боловсруулж, жинхэнэ аж үйлдвэр, урлагийг хөгжүүлсэн үе юм гэж үзжээ.
No comments:
Post a Comment